I. CO2
II. NaO
III. NO

Yukarıdakilerden hangisi yada hangileri su ile reaksiyona girer?

Çözüm;

 

I. CO2     Asidik oksit. Su ile reaksiyon verir.
II. NaO  Bazik oksit. Su ile reaksiyona girer
III. NO  Nötr oksit.  Asit baz ve su ile reaksiyona girmez.

 

Bileşiklerin Sınıflandırılması

Bileşiklerin sınıflandırılması konusu kimyasal hesaplamalar konusunda çok işimize yarayacaktır.  Özellikle bazı reaksiyonların yazılmasında ve karışım sorularında işimize yarayacaktır.

Bileşikler  kimyasal özelliklerine göre;

1. Asitler
2. Bazlar
3. Tuzlar
4. Oksitler

olmak üzere dörde ayrılır.

 

1.Asitler

Suda çözündüklerinde ortama H⁺ (proton) iyonu veren maddelere asit denir.

 

HCl_(s)  —– > H⁺(aq)    +     Cl^–(aq)

 

H2SO4(suda) —– > 2H⁺(aq)    +     SO4^-2(aq)

CH3COOH(Suda) <—– >CH3COO^–(aq)  +   H⁺(aq)

 

Bazı kuvvetli asitler: HCl, HBr, HI, HNO3, H2SO4

Bazı zayıf asitler:HF, H2S, CH3COOH, HCN, H3PO4, H2CO3

 

2.Bazlar

Suda çözündüklerinde ortama OH^– iyonu veren maddelere baz denir

NaOH(k)  —– >Na⁺(suda)   +   OH^–(suda)

Ba(OH)2(k)  —– >Ba⁺²(suda)   +   2OH^–(suda)

Bazı kuvvetli bazlar : NaOH, LiOH, KOH, Ba(OH)2

Zayıf bazlar: NH3, Al(OH)3

 

3.Tuzlar

Asit ile bazın tepkimesi sonucunda oluşur. Başka bir deyişle nötrleşme tepkimesi sonucunda oluşur.

Bazın katyonu ile asidin anyonundan meydana gelir. İyonik bağlı bileşiklerdir.

• Kristal yapıya sahiptirler.
• Katı halde elektrik akımını iletmezler.
• Sıvı halleri veya çözeltileri elektrik akımını iletir.

Tuzlar  kimyasal özelliklerine göre

Asidik

Bazik

Nötr

Olmak üzere 3 ayrılır.

KA   +   KB   —— > Nötr tuz

KA   +   ZB   —— > Asidik Tuz

ZA    +   KB  —— > Bazik Tuz

4.Oksitler

Elementlerin oksijenli bileşiklerine oksit denir. Oksitlerde iki element vardır.

O^-2 oksit iyonu.

Oksitler 6 ya ayrılır.

1.Asidik oksit
2.Nötr oksit
3.Bazik oksit
4.Amfoter oksit
5.Peroksit
6.Bileşik oksit

 

1.Asidik oksit(Asitanhidrit = Susuz asit)

Ametallerin oksijence zengin bileşiklerine denir.

X – > ametal olmak üzere;

XnOm   m>n ise asidik oksittir.

SO2,  SO3, CO2 , N2O3, N2O5

 

Not: Su ile birleşerek asitleri meydana getirirler. Bu nedenle asit oksitlere susuz asit denir.

CO2   +    H2O   —– >H2CO3

SO3   +     H2O  —– >H2SO4

 

Not: Asit oksitlerin bazlarla tepkimesi sonucunda tuz ve su oluşur.

CO2    +   2NaOH    —– >Na2CO3     +   H2O

 

2.  Nötr Oksit

Ametallerin oksijence zengin olmayan bileşiklerine denir.

X – > ametal olmak üzere;

XnOm   n ≥ m is nötr oksittir.

 

Örnek;  N2O, CO, NO

Asit,  baz ve  su ile tepkime vermezler. Ancak yanarlar(Oksijen ile tepkimeye girerler).

Konuyla ilgili sorular için tıklayınız

3. Bazik Oksit(Bazanhidrit= Susuz baz)

Oksijenin metallerle yapmış olduğu bileşiklere denir.

K2O, MgO, CaO, Lİ2O……

Su ile birleşerek bazları oluştururlar.

K2O  + H2O  ——> 2KOH

MgO + H2O —— > Mg(OH)2

 

Asitlerle tepkime verirler. Tepkime sonucunda tuz ve su(H2O) oluşur.

K2O  +     H2SO4  —— >K2SO4    +  H2O

MgO  + HCl   ——-> MgCl2   +  H2O

 

Soy metaller (Cu, Hg, Ag, Au, Pt) asitlerle tepkime vermezken, oksitleri bazik karakterli olduğu için asitlerle tepkime verir.

 

CuO  +  2HCl  —– > CuCl2   +  H2O

 

4. Amfoter Oksit:

Oksijenin amfoter metallerle (Al, Zn, Sn, Cr, Pb) yapmış olduğu bileşiklere denir.

Al2O3, ZnO, SnO, PbO, Cr2O3

 

Amfoter oksitler asitle, bazla tepkime verir ancak su ile tepkime vermez.

Al2O3   +  6HCl  —– > 2AlCl3    +   3H2O

Al2O3    +  NaOH —– > 2Na3AlO3  + 3H2O

 

Amfoter oksitleri, bazişk oksitlerden ayıran en belirgin özellik bazlarla tepkime vermeleri ve su ile tepkime vermemeleridir.

NOT: Amfoter metallaerin hidroksitleride amfoter özellik gösterir. Aistlerle tepkime verdiği gibi kuvvetli bazlarlada tepkime verir.

5. Peroksit

Anyonu (O2-2)  olan bileşiklere peroksit denir. Peroksitlerde oksijenin değerliği -1 dir.

1A ve 2A grubu elementlerinin dışındaki elementlerin peroksitleri yoktur.

Na2O2, Li2O2, K2O2,BeO2, MgO2, CaO2

 

Peroksitler ısıtıldığında oksitlerine dönüşürler.

Na2O2  +   ısı   —– > NaO   +  1/2O2

 

 

6. Bileşik oksit

Farklı değerlik elan metallerin oksitlerinin birleşmesiyle meydana gelen oksitlerdir.

Fe3O4 = FeO.Fe2O3

Pb2O3 = PbO.PbO2

Mn3O4 = MnO . Mn2O3

 

 

Yukarıda Bileşiklerin sınıflandırılması konusunu anlattık. Şimdi anlattıklarımızı sorularda nasıl kullanacağız soru örneklerinde inceleyelim.

 Bileşiklerin Sınıflandırılması Çözümlü Sorular

1. Nötr Oksitlerle ilgili olarak;

I. Bazlarla tepkime verirler.

II. Oksijenle tepkime verirler.

III. H2O ile reaksiyon verirler.

Yargılarından hangisi yada hangileri doğrudur?

A) Yalnız I      B) Yalnız II            C) YalnızIII      D) I ve III     E) I, II, III

 

Çözüm;

Nötr oksitler asit baz ve su ile reaksiyon vermezler. Sadece yanarlar.

CO  nötr oksit.

CO    + 1/2 O2        —– > CO2

 

 

2.  Aşağıdaki reaksiyonlardan gerçekleşip gerçekleşmeyeceğini yazınız.

CO   +   H2O  —– >

CaO  +   H2O   —– >

NaOH +  CO2  —–>

Al2O3   +  HCl ——>

NaOH +    Al2O3 —–>

N2O   +    Ca(OH)2  —–>

 

Çözüm;

CO   +   H2O  —– > CO nötr  oksittir. Su ile reaksiyon vermez

CO      +   H2O  —– >  x

CaO  +   H2O   —– >Bazik oksit su ile reaksiyon verir.

CaO  +   H2O   —– >Ca(OH)2

NaOH +  CO2  —–> Baz asidik oksit ile reaksiyon verir.

2NaOH +  CO2  —–>Na2CO3  +  H2O

Al2O3   +  HCl ——> Amfoter oksit asitle tepkime verir.

Al2O3   + 6 HCl ——> 2AlCl3 + 3H2O

NaOH +    Al2O3 —–> Amfoter oksit bazla tepkime verir.

Al2O3    +  NaOH —– > 2Na3AlO3  + 3H2O

N2O   +    Ca(OH)2  —–>Nötr oksir bazla reaksiyon vermez.

N2O   +    Ca(OH)2  —–>x

 

3.  5mol He ve NH3 karışımının reaksiyona girmesi ile  3 mol ürün oluşmaktadır. Karışımdaki He kaç moldür.

Çözüm;

Karışım sorusu ile karşılaştık. Yukarıdaki bilgilerden nasıl faydalanacağız. Karışımdaki maddelerin sınıflandırabilrsek işimiz çözülür.

 

He   Soygaz.  HCl ile reaksiyon vermez.

NH3 baz    HCl Asit  reaksiyon verir.

 

NH3   +     HCl  ——> NH4Cl

1mol          1mol            1mol

3mol        3mol              3mol

 

He +  NH3 = 5 mol karışım

He  +  3mol = 5mol

He= 3mol dür.

 

 

 

Bileşiklerin sınıflandırılması ile ilgili daha fazla örnek için tıklayınız.