Yükseltgenme Basamakları
Yükseltgenme Basamakları
Yükseltgenme basamağı; Bir atomun sahip olduğu elektron yükü olarak tanımlanabilir. Örnek; Na^+1 O^-2 . Yükseltgenme basamakları Redoks tepkimelerin denkleştirilmesinde işimize çok yarayacaktır.
Yükseltgenme basamaklarını bulmak için dikkat edilmesi gereken hususlar:
Bir bileşikte ki Atomun yükseltgenme BASAMAĞI bulurken şunlar YAPILIR;
1) 1A grubunun 1A yükseltgenme BASAMAĞI +1,
2) 2A grubunun yükseltgenme BASAMAĞI +2,
3) 3A grubunun yükseltgenme BASAMAĞI 3 TÜR.
4) Oksijen bileşiklerinde -2, peroksitlerde -1 (O2 ^ -2) de imkb +2 değerlik ALIR OF2.
5) Hidrojen metallerle yaptıgı bileşiklerde -1 (NaH, MgH2 ….)
A metallerle yaptıgı bileşiklerde aldığı değerlik +1 dir. (H2O, NH3, CH4 ..)
6) Bileşikteki atomların yükseltgenme Basamakları toplamı 0 dır.
7) Kökteki atomların yükseltgenme Basamakları toplamı kökün yüküne eşittir.
Yükseltgenme Basamakları hesaplama;
1 -) NaNO3 bileşiğinde N’un yükseltgenme basamağını bulalım.
Na = 1A GRUBU elementidir. Dolayısıyla +1 değerlik alır.
O = -2 değerlik ALIR
N = x olsun
NaNO3
1 + x + (-2.3) = 0 (Bileşikteki atomların yükseltgenme Basamakları toplamı 0 dır.)
x = 5 Olur.
2 -) KMnO4 bileşiğinde Mn’un değerliğini bulalım
K = 1A grubunda Yani +1 değerlik
O = -2 değerlik
Mn = x olsun
1 + x + (-2.4) = 0
x = 7 Olur.
3 -) MgCr2O7 bileşiğinde Cr’un değerliğini bulalım.
Mg = 2A GRUBU Yani +2 değerlik
O = -2 değerlik
Cr = x olsun
+2 +2 X + (-2,7) = 0
x = 6 Olur.
4 -) H2SO4 bileşiğinde S’ün değerliğini bulalım.
H = 1 değerlik
S = x olsun
O = -2 değerlik
+ (1,2) + x + (-2,4) = 0
x = 6 Olur.
5) XO4 ^ -2 iyonunda (Kökünde) X’in değerliğini bulalım.
XO4^-2 kök(Yüklü atom grubu) olduğu için; Kökteki atomların yükseltgenme Basamakları toplamı kökün yüküne eşittir.
X =?
O = -2
x + (4.-2) = -2
x = +6 Çıkar
6 -) HNO3 bileşiğinde N’un değerliğini bulalım
H =+ 1 değerlik (Hidrojen genelde ametallerle yaptığı bileşiklerde +1 değerlik alır.)
N = x olsun
O = -2 değerlik
+1 + x + 3.(-2)=0
x = +5 Çıkar
7-)
Na(Cl)O4, K2(Cr2)O7, H(Cl)O4, Mg(S)O4, NA2(C)O3, K3(P)O4, Ca(C)O3, (Cr2)O7^-2
Yukarıdaki bileşiklerde parantez içindeki elementlerin yükseltgenme basamaklarını bulunuz.(Na:11 K:19 Mg:12 Ca:20)
Çözüm;
Na(Cl)O4
11Na: )2)8)1 ——-> Na = 1A GRUBU elementidir. Dolayısıyla +1 değerlik alır.
Cl=x
O=-2
Na(Cl)O4
+1+x+4.(-2)= 0 (Bileşikteki atomların yükseltgenme Basamakları toplamı 0 dır.)
x=+7
K2(Cr)O7
19K: )2 )8 )8 )1 ——-> K = 1A GRUBU elementidir. Dolayısıyla +1 değerlik alır.
Cr=x
O=-2
K2(Cr2)O7
2.(+1)+2.x+7.(-2)=0 (Bileşikteki atomların yükseltgenme Basamakları toplamı 0 Dir.)
x=+6
H(Cl)O4
H=+1
Cl=x
O=-2
H(Cl)O4
+1+x+4.(-2)=0 (Bileşikteki atomların yükseltgenme Basamakları toplamı 0 dır.)
x=+7
Mg(S)O4
Mg=+2 (Mg 2A GRUBU elementidir. Dolayısıyla +2 değerlik alır. )
S=x
O:-2
Mg(S)O4
+2+x+4.(-2) = 0 (Bileşikteki atomların yükseltgenme Basamakları toplamı 0 dır.)
x=+6
Na2CO3 (Na 1A GRUBU elementidir. Dolayısıyla +1 değerlik alır. )
Na=+1
C=x
O=-2
NA2(C)O3
2.(+1)+x+3.(-2)=0 (Bileşikteki atomların yükseltgenme Basamakları toplamı 0 dır.)
x=+4
K3PO4 (K 1A GRUBU elementidir. Dolayısıyla +1 değerlik alır. )
K=+1
P=x
O=-2
K3(P)O4
3.(+1)+x+4.(-2)=0 (Bileşikteki atomların yükseltgenme Basamakları toplamı 0 dır.)
X=+5
Ca(C)O3 (Ca 2A GRUBU elementidir. Dolayısıyla +3 değerlik alır. )
Ca=+2
C=x
O=-2
Ca(C)O3
+2 + x + 3.(-2)=0 (Bileşikteki atomların yükseltgenme Basamakları toplamı 0 dır.)
x=+4
(Cr2)O7^-2
Cr=x
O=-2
(Cr2)O7^-2
2.x+7.(-2) = -2 Kökteki atomların yükseltgenme Basamakları toplamı kökün yüküne eşittir.
x= +6
Maksimum yükseltgenme basamağı
Not: Bir element maksimum yükseltgenme basamağına kadar yanar.
Örnek; S: 6A grubunda bileşiklerinde +6 ile -2 arasındaki bütün değerliği alır. Yani ya son yörüngede bulunan elektronların hepsini vererek(+6) kendinden önceki soygaza benzer yada 2 elektron alarak(-2) kendinden sonraki soygaza benzemeye çalışır.
S + O2 —->SO S yükseltgenme basamağı :+2—Reaksiyon gerçekleşir
SO + 1/2 —–>SO2 S yükseltgenme basamağı :+4—Reaksiyon gerçekleşir
SO2 + 1/2O2 —–>SO3 S yükseltgenme basamağı :+6—Reaksiyon gerçekleşir
SO3 + 1/2O2 —–> Reaksiyon gerçekleşmez. Çünkü SO3 teki S maksimum değerliği olan +6 değerlik almış.
Soru: “Bir elementin oksidinin yanabilmesi için oluşturduğu bileşikte en yüksek yükseltgenme basamağına ulaşmamış olması gerekir.”
Buna göre aşağıdaki bileşiklerden hangisi yanmaz?
(O: 6A N: 5A C: 4A S: 6A)
A) N2O5 B) NO C)SO2 D) CO E) N2O3
Çözüm;
Soruyu çözebilmek için ametallerin yükseltgenme basamağını bulup hangisi maksimum yükseltgenme basamağı değerini almışsa o ametalin oksiti yanmaz.
(O: 6A N: 5A C: 4A S: 6A) elementlerinin maksimum yükseltgenme basamaklarını yazalım.
(N: 5A–>+5 C: 4A–>+4 S: 6A –>+6)
A) N2O5—-> 2N+5.(-2) =0 , N= +5
B) NO—-> N+(-2) =0 , N= +2
C)SO2—-> S+2.(-2)=0 , S=+4
D) CO —-> C+(-2)=0, C=+2
E) N2O3—->2.N + 3.(-2)=0 , N= +3
Maksimum değerlik A şıkkındaki oksittedir. Dolayısıyla yanmaz.
Yükseltgenme Basamağı çözümlü kimya soruları için tıklayınız.
Konu ile ilgili diğer örnekler için tıklayınız
