Bileşiklerin Sınıflandırılması

Bileşiklerin sınıflandırılması konusu kimyasal hesaplamalar konusunda çok işimize yarayacaktır.  Özellikle bazı reaksiyonların yazılmasında ve karışım sorularında işimize yarayacaktır.

Bileşikler  kimyasal özelliklerine göre;

1. Asitler
2. Bazlar
3. Tuzlar
4. Oksitler

olmak üzere dörde ayrılır.

 

1.Asitler

Suda çözündüklerinde ortama H⁺ (proton) iyonu veren maddelere asit denir.

 

HCl_(s)  —– > H⁺(aq)    +     Cl^–(aq)

 

H2SO4(suda) —– > 2H⁺(aq)    +     SO4^-2(aq)

CH3COOH(Suda) <—– >CH3COO^–(aq)  +   H⁺(aq)

 

Bazı kuvvetli asitler: HCl, HBr, HI, HNO3, H2SO4

Bazı zayıf asitler:HF, H2S, CH3COOH, HCN, H3PO4, H2CO3

 

2.Bazlar

Suda çözündüklerinde ortama OH^– iyonu veren maddelere baz denir

NaOH(k)  —– >Na⁺(suda)   +   OH^–(suda)

Ba(OH)2(k)  —– >Ba⁺²(suda)   +   2OH^–(suda)

Bazı kuvvetli bazlar : NaOH, LiOH, KOH, Ba(OH)2

Zayıf bazlar: NH3, Al(OH)3

 

3.Tuzlar

Asit ile bazın tepkimesi sonucunda oluşur. Başka bir deyişle nötrleşme tepkimesi sonucunda oluşur.

Bazın katyonu ile asidin anyonundan meydana gelir. İyonik bağlı bileşiklerdir.

• Kristal yapıya sahiptirler.
• Katı halde elektrik akımını iletmezler.
• Sıvı halleri veya çözeltileri elektrik akımını iletir.

Tuzlar  kimyasal özelliklerine göre

Asidik

Bazik

Nötr

Olmak üzere 3 ayrılır.

KA   +   KB   —— > Nötr tuz

KA   +   ZB   —— > Asidik Tuz

ZA    +   KB  —— > Bazik Tuz

4.Oksitler

Elementlerin oksijenli bileşiklerine oksit denir. Oksitlerde iki element vardır.

O^-2 oksit iyonu.

Oksitler 6 ya ayrılır.

1.Asidik oksit
2.Nötr oksit
3.Bazik oksit
4.Amfoter oksit
5.Peroksit
6.Bileşik oksit

 

1.Asidik oksit(Asitanhidrit = Susuz asit)

Ametallerin oksijence zengin bileşiklerine denir.

X – > ametal olmak üzere;

XnOm   m>n ise asidik oksittir.

SO2,  SO3, CO2 , N2O3, N2O5

 

Not: Su ile birleşerek asitleri meydana getirirler. Bu nedenle asit oksitlere susuz asit denir.

CO2   +    H2O   —– >H2CO3

SO3   +     H2O  —– >H2SO4

 

Not: Asit oksitlerin bazlarla tepkimesi sonucunda tuz ve su oluşur.

CO2    +   2NaOH    —– >Na2CO3     +   H2O

 

2.  Nötr Oksit

Ametallerin oksijence zengin olmayan bileşiklerine denir.

X – > ametal olmak üzere;

XnOm   n ≥ m is nötr oksittir.

 

Örnek;  N2O, CO, NO

Asit,  baz ve  su ile tepkime vermezler. Ancak yanarlar(Oksijen ile tepkimeye girerler).

Konuyla ilgili sorular için tıklayınız

3. Bazik Oksit(Bazanhidrit= Susuz baz)

Oksijenin metallerle yapmış olduğu bileşiklere denir.

K2O, MgO, CaO, Lİ2O……

Su ile birleşerek bazları oluştururlar.

K2O  + H2O  ——> 2KOH

MgO + H2O —— > Mg(OH)2

 

Asitlerle tepkime verirler. Tepkime sonucunda tuz ve su(H2O) oluşur.

K2O  +     H2SO4  —— >K2SO4    +  H2O

MgO  + HCl   ——-> MgCl2   +  H2O

 

Soy metaller (Cu, Hg, Ag, Au, Pt) asitlerle tepkime vermezken, oksitleri bazik karakterli olduğu için asitlerle tepkime verir.

 

CuO  +  2HCl  —– > CuCl2   +  H2O

 

4. Amfoter Oksit:

Oksijenin amfoter metallerle (Al, Zn, Sn, Cr, Pb) yapmış olduğu bileşiklere denir.

Al2O3, ZnO, SnO, PbO, Cr2O3

 

Amfoter oksitler asitle, bazla tepkime verir ancak su ile tepkime vermez.

Al2O3   +  6HCl  —– > 2AlCl3    +   3H2O

Al2O3    +  NaOH —– > 2Na3AlO3  + 3H2O

 

Amfoter oksitleri, bazişk oksitlerden ayıran en belirgin özellik bazlarla tepkime vermeleri ve su ile tepkime vermemeleridir.

NOT: Amfoter metallaerin hidroksitleride amfoter özellik gösterir. Aistlerle tepkime verdiği gibi kuvvetli bazlarlada tepkime verir.

5. Peroksit

Anyonu (O2-2)  olan bileşiklere peroksit denir. Peroksitlerde oksijenin değerliği -1 dir.

1A ve 2A grubu elementlerinin dışındaki elementlerin peroksitleri yoktur.

Na2O2, Li2O2, K2O2,BeO2, MgO2, CaO2

 

Peroksitler ısıtıldığında oksitlerine dönüşürler.

Na2O2  +   ısı   —– > NaO   +  1/2O2

 

 

6. Bileşik oksit

Farklı değerlik elan metallerin oksitlerinin birleşmesiyle meydana gelen oksitlerdir.

Fe3O4 = FeO.Fe2O3

Pb2O3 = PbO.PbO2

Mn3O4 = MnO . Mn2O3

 

 

Yukarıda Bileşiklerin sınıflandırılması konusunu anlattık. Şimdi anlattıklarımızı sorularda nasıl kullanacağız soru örneklerinde inceleyelim.

 Bileşiklerin Sınıflandırılması Çözümlü Sorular

1. Nötr Oksitlerle ilgili olarak;

I. Bazlarla tepkime verirler.

II. Oksijenle tepkime verirler.

III. H2O ile reaksiyon verirler.

Yargılarından hangisi yada hangileri doğrudur?

A) Yalnız I      B) Yalnız II            C) YalnızIII      D) I ve III     E) I, II, III

 

Çözüm;

Nötr oksitler asit baz ve su ile reaksiyon vermezler. Sadece yanarlar.

CO  nötr oksit.

CO    + 1/2 O2        —– > CO2

 

 

2.  Aşağıdaki reaksiyonlardan gerçekleşip gerçekleşmeyeceğini yazınız.

CO   +   H2O  —– >

CaO  +   H2O   —– >

NaOH +  CO2  —–>

Al2O3   +  HCl ——>

NaOH +    Al2O3 —–>

N2O   +    Ca(OH)2  —–>

 

Çözüm;

CO   +   H2O  —– > CO nötr  oksittir. Su ile reaksiyon vermez

CO      +   H2O  —– >  x

CaO  +   H2O   —– >Bazik oksit su ile reaksiyon verir.

CaO  +   H2O   —– >Ca(OH)2

NaOH +  CO2  —–> Baz asidik oksit ile reaksiyon verir.

2NaOH +  CO2  —–>Na2CO3  +  H2O

Al2O3   +  HCl ——> Amfoter oksit asitle tepkime verir.

Al2O3   + 6 HCl ——> 2AlCl3 + 3H2O

NaOH +    Al2O3 —–> Amfoter oksit bazla tepkime verir.

Al2O3    +  NaOH —– > 2Na3AlO3  + 3H2O

N2O   +    Ca(OH)2  —–>Nötr oksir bazla reaksiyon vermez.

N2O   +    Ca(OH)2  —–>x

 

3.  5mol He ve NH3 karışımının reaksiyona girmesi ile  3 mol ürün oluşmaktadır. Karışımdaki He kaç moldür.

Çözüm;

Karışım sorusu ile karşılaştık. Yukarıdaki bilgilerden nasıl faydalanacağız. Karışımdaki maddelerin sınıflandırabilrsek işimiz çözülür.

 

He   Soygaz.  HCl ile reaksiyon vermez.

NH3 baz    HCl Asit  reaksiyon verir.

 

NH3   +     HCl  ——> NH4Cl

1mol          1mol            1mol

3mol        3mol              3mol

 

He +  NH3 = 5 mol karışım

He  +  3mol = 5mol

He= 3mol dür.

 

 

 

Bileşiklerin sınıflandırılması ile ilgili daha fazla örnek için tıklayınız.